“GUIDE ON SUSTAINABILITY IN NATURAL STONE” OPRACOWANE PRZEZ WONASA
Często zadawane pytania i odpowiedzi
WSTĘP
W ostatnich latach termin "zrównoważony rozwój" stał się ważny i zyskał najwyższy priorytet w procesie podejmowania decyzji gospodarczych i wynikających z nich działalności oraz stał się niemal obowiązkową filozofią dla każdego przedsiębiorstwa. Jednak dla wielu z nas, którzy próbują zrozumieć istotę zrównoważonego rozwoju, zwykle nie jest to łatwe, zbyt często wszelkie wyjaśnienia lub dyskusje popadają w zawiłości danych technicznych używając różnych mylących terminów. Niniejszy Przewodnik WONASA jest próbą wyjaśnienia pojęcia zrównoważonego rozwoju w sposób łatwo zrozumiały dla osób pracujących w branży kamienia naturalnego. Należy dodać, że każdy, kto chce zrozumieć i działać w „sposób zrównoważony”, będzie musiał zapoznać się również z innymi źródłami, raportami i badaniami. Opracowanie niniejsze ma przybliżyć istotę i podstawowe założenia „zrównoważonego rozwoju”.
CZYM JEST ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ?
Zrównoważony rozwój wymyka się prostej i jasnej definicji. W rzeczywistości istnieją różne definicje i różnice w sposobie jego rozumienia, dlatego często jest tak wiele zamieszania w dyskusjach i debatach. Jedną z szeroko stosowanych i bardzo ogólnych definicji zrównoważonego rozwoju jest definicja stworzona przez Światową Komisję ds. Środowiska i Rozwoju ONZ, definiuje ona zrównoważony rozwój jako:
"zaspokajanie potrzeb teraźniejszości bez uszczerbku dla zdolności przyszłych pokoleń do zaspokajania ich potrzeb". Zrównoważony rozwój, rozumiany z tego bardzo szerokiego punktu widzenia, dotyczy przyszłości, a nie tylko skupia się na teraźniejszości.
Inna definicja: "Zasadniczo zrównoważony rozwój jest procesem zmian, w którym eksploatacja zasobów, kierunek inwestycji, orientacja rozwoju technologicznego i zmiany instytucjonalne pozostają w harmonii i zwiększają zarówno obecny, jak i przyszły potencjał w celu zaspokojenia ludzkich potrzeb i aspiracji". Komisja Brundtlanda z 1987 r.
Jeszcze inna definicja zrównoważonego rozwoju z innym doborem słów odnosi się do skutków ludzkich, społecznych, ekonomicznych i środowiskowych - i są one często uważane przez wielu ekspertów za "cztery filary zrównoważonego rozwoju".
DLACZEGO ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ JEST WAŻNY?
Globalne ocieplenie i wynikające z niego szkodliwe skutki sprawiły, że zrównoważony rozwój stał się najwyższym priorytetem ludzkości w ciągu ostatnich kilku lat. Zrównoważony rozwój ma przynieść korzyści zarówno w perspektywie krótko, jak i długoterminowej. Podstawowym założeniem zrównoważonego rozwoju jest to, aby utrzymać ekosystemy Ziemi, świat musi dokonywać bardziej zrównoważonych wyborów i przestać funkcjonować w obecny sposób. Zrównoważone wybory to w praktyce zachowanie czystego powietrza i nietoksycznych warunków atmosferycznych, wzrost zasobów, na których można polegać, jakość wody, czystość środowiska itp.
JAKIE SĄ CECHY ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU?
Istnieje kilka zasad zrównoważonego rozwoju i nie ma co do tego jednomyślności wśród ekspertów. Jednak następujące zasady są zwykle uważane za cechy definiujące zrównoważony rozwój:
a). Gospodarka o obiegu zamkniętym.
Dążenie do efektywnego gospodarowania zasobami poprzez lepsze gospodarowanie odpadami.
b). Oszczędność energii.
c). Zrównoważony wybór materiałów.
d). Ocena cyklu życia. Life Cycle Assessment (LCA).
e). Deklaracja środowiskowa produktu. Environmental Product Declaration (EPD).
f). Ciągłe badania i innowacje.
g). Społeczna odpowiedzialność biznesu.
WYJAŚNIENIE POJĘĆ Z ZAKRESU ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU
1. Co to jest ślad węglowy?
Ślad węglowy to całkowita ilość gazów cieplarnianych wytwarzanych bezpośrednio i pośrednio przez działalność człowieka, zwykle wyrażana w tonach dwutlenku węgla (t CO2)."
2. Neutralność węglowa
Neutralność węglowa oznacza równowagę między emisją dwutlenku węgla a pochłanianiem dwutlenku węgla z atmosfery przez naturalne „pochłaniacze dwutlenku węgla”. Neutralność węglowa NIE jest tym samym, co zerowa wartość dwutlenku węgla netto, co oznacza wprowadzanie zmian w działalności gospodarczej w celu zmniejszenia emisji dwutlenku węgla do minimalnego możliwego poziomu, a ponadto kompensację w celu zrekompensowania zasadniczych emisji, które pozostały po zastosowaniu wszystkich metod redukcji.
3. Wcielony węgiel
Wcielony węgiel odnosi się do wszystkich emisji gazów cieplarnianych związanych z produkcją przemysłową. W przypadku budownictwa obejmuje on pełny cykl wydobywania, transportu, przetwarzania, instalacji itp. Czasami jest to również określane w branży budowlanej jako "Carbon to Gate" lub w innych przypadkach nazywane "węglowym łańcuchem dostaw".
4. Środowiskowa ocena cyklu życia - Life Cycle Assessment (LCA)
Środowiskową ocenę cyklu życia (LCA) można zdefiniować jako "systematyczną analizę potencjalnego wpływu produktów lub usług na środowisko w całym ich cyklu życia". Oznacza to ocenę potencjalnego wpływu na środowisko w całym cyklu życia (wydobycie, przetwarzanie, użytkowanie i etapy wycofania z eksploatacji). LCA obejmuje również dostawców, zarządzanie odpadami, produkcję surowców, materiałów pomocniczych i operacyjnych oraz utylizację. Obejmuje ono wszystkie istotne nakłady (na przykład zużycie wody, użytkowanie gruntów itp.), a także emisje do powietrza, wody i gleby. Do oceny wpływu na środowisko i porównań w wielu badaniach wykorzystano okres 50 lat dla faz cyklu życia, od produkcji do użytkowania. W LCA uwzględniono również każdy proces wykonywany podczas instalacji lub użytkowania produktu, taki jak np. stosowanie uszczelniaczy podczas cyklu życia blatu kuchennego.
5. Gospodarka o obiegu zamkniętym
Unia Europejska definiuje to dość dobrze: Gospodarka o obiegu zamkniętym to model produkcji i konsumpcji, który obejmuje dzielenie się, leasing, ponowne użycie, odnawianie i recykling istniejących materiałów i produktów tak długo, jak to możliwe. Gospodarka o obiegu zamkniętym polega na zmniejszaniu lub minimalizowaniu ilości odpadów oraz wydłużaniu cyklu życia produktów.
6. LEED (Leadership in Energy and Environmental Design)
W USA Green Building Council opracowała w 1994 roku system LEED, jest to system oceny zielonych budowli. LEED określa strukturę dla wydajnych i oszczędnych czyli tzw. zielonych budynków. Do tej pory system LEED nie wykorzystuje pełnej oceny cyklu życia rzeczywistej efektywności środowiskowej budynku, wykonuje natomiast specjalną ocenę dla wszystkich materiałów i produktów budowlanych, które muszą być transportowane na plac budowy w odległości mniejszej niż 800 km.
7. Deklaracja środowiskowa produktu (EPD)
a).Co to jest EPD (Deklaracja środowiskowa produktu)
Deklaracja środowiskowa produktu (EPD) to niezależnie zweryfikowany i zarejestrowany dokument, który w wiarygodny sposób przekazuje przejrzyste i porównywalne informacje na temat wpływu produktów na środowisko w całym cyklu życia. Istnieje jednak również “samozwańczy” typ procesu EPD, więc EPD nie zawsze może być niezależnym dokumentem. Ponieważ dokumenty te mogą być kosztowne, producenci mogą mieć hybrydowy system zweryfikowanych EPD dla produktów o większej objętości i niektóre “samozwańcze” dla produktów o mniejszej objętości. EPD to tak zwana deklaracja środowiskowa typu III, która jest zgodna z normą ISO 14025. Deklaracja środowiskowa typu III jest tworzona i rejestrowana w ramach programu, takiego jak Międzynarodowy System EPD.
Ważne jest, aby zrozumieć, że zasadniczo istnieją 3 rodzaje deklaracji EPD.
1.Uśredniona EPD.
Odnosi się do EPD, która obejmuje podobne produkty wytwarzane przez tego samego producenta. Podobne produkty z jednego lub kilkuzakładów produkcyjnych można zadeklarować jako wyniki średnie.
2.Ogólnobranżowy dokument EPD.
Ogólna lub branżowa EPD to taka, który jest wydawana przez Wielu producentów, często za pośrednictwem stowarzyszenia branżowego, publikuje się średni ślad całej branży. Taka deklaracja EPD nie obejmuje poszczególnych produktów (na przykład określony rodzaj kamienia), zasadniczo odpowiada za przeciętny produkt w określonym sektorze. Sektorowa deklaracja EPD deklaruje średni produkt wielu przedsiębiorstw w ściśle określonym sektorze na jasno określonym obszarze geograficznym.
3.EPD produktu.
Ten typ EPD jest bardziej rygorystyczny w tym sensie, że obejmuje pojedynczy produkt od producenta. Na przykład może istnieć EPD dlakonkretnego kamienia o grubości 2 cm znajdującego się w określonym położeniu geograficznym i innego kamienia o grubości 3 cm.
b). Dlaczego EPD jest tak istotna?
Celem jest zachęcanie do stosowania materiałów, które mają społecznie i ekonomicznie korzystny wpływ na planetę, a EPD jest sposobem oceny cyklu życia i znormalizowanym sposobem ilościowego określania wpływu materiału na środowisko.
Jakie znaczenie ma EPD dla przemysłu kamienia naturalnego?
Kiedy kamień naturalny jest używany głównie do celów dekoracyjnych (podłogi, blaty kuchenne, łazienki itp. w domach prywatnych) w małych ilościach, zdrowy rozsądek podpowiada, że EPD będzie zwykle nieistotna jako kryterium w podejmowaniu decyzji wyboru materiału. Estetyka i właściwości mechaniczne kamieni mogą być ważniejszymi czynnikami w tych przypadkach. Najprawdopodobniej właściciel domu wytwarzałby więcej emisji dwutlenku węgla podczas jazdy samochodem ze swojego domu tylko po to, aby udać się do biura lub do supermarketu. Ale EPD staje się istotna w odniesieniu do materiałów budowlanych, w procesie projektowym, w budynkach publicznych lub komercyjnych, gdzie pomiar ekologiczności różnych materiałów jest ważnym kryterium dla architektów i projektantów, którzy w coraz większym stopniu są związani warunkami projektu, obligującymi do oceny cyklu życia. Prędzej czy później posiadanie EPD może okazać się obowiązkowe, aby kamień naturalny został uznany za ważną opcję w zamówieniach publicznych i projektach sektora prywatnego. Jeśli określony gatunek kamienia jest często używany, zaleca się wykonanie EPD dla tego kamienia, szczególnie w grubości 2 cm i 3 cm, ponieważ są to najczęściej stosowane grubości. Jeśli kamień jest często używany w zewnętrznych ciągach pieszych o grubości takiej jak 4 cm lub więcej, należy uzyskać EPD dla tego formatu.
Z różnych badań przeprowadzonych w ciągu ostatnich lat wynika, że w przypadku kamienia naturalnego wyniki oceny cyklu życia były doskonałe. Jak wszyscy wiemy, zużyta energia pierwotna w wydobyciu i w przerobie kamieni naturalnych jest bardzo niska w cyklu produkcyjnym. Ci, którzy pracują w przemyśle kamienia naturalnego, intuicyjnie to rozumieją, w końcu kamień naturalny ewoluował przez dziesiątki milionów lat (niekiedy setki milionów lat) zanim został uformowany i nie potrzeba energii do jego stworzenia, jak ma to miejsce w przypadku większości alternatywnych materiałów. Kamień naturalny pochodzi z kamieniołomu jako prawie kompletny materiał budowlany, a jedyna energia jest potrzebna później do jego obróbki, transportu oraz instalacji.
Jaką miarą określa się EPD?
Aby obliczyć wskaźniki wymagane dla EPD kamienia naturalnego, konsultant LCA poprosi przede wszystkim o następujące informacje:
● Jak i gdzie uzyskuje się kamień oraz związane z nim wykorzystanie zasobów, takie jak zużycie energii i wody
● Odległość i sposób transportu kamienia do miejsca jego obróbki
● Zużycie energii i zasobów w czasie produkcji
● Transport do odbiorcy
● Opcje dalszego wykorzystania kamienia po jego demontażu w końcu cyklu życia.
● Na podstawie tych informacji uzyskuje się inwentaryzację całego cyklu życia produktu, a następnie przekształca się je we wskaźniki środowiskowe, głównie za pomocą narzędzi programowych.
Jak wypadają deklaracje EPD dla kamienia naturalnego w porównaniu z innymi alternatywnymi materiałami?
W 2019 roku DNV (Niemieckie Stowarzyszenie Kamienia Naturalnego) zleciło badanie Instytutowi Materiałów Budowlanych na Uniwersytecie w Stuttgarcie, w którym porównano ekologiczny i ekonomiczny wpływ różnych pokryć podłogowych od fazy ich produkcji do fazy użytkowania. Dane zostały zebrane z istniejących deklaracji środowiskowych produktu (EPD) wydanych przez różnych producentów materiałów budowlanych. Pokrycia podłogowe z kamienia naturalnego zgodnie z przewidywaniami osiągnęły bardzo dobre wyniki oceny cyklu życia ze względu na niskie zapotrzebowanie kamienia na energię pierwotną. Porównanie wszystkich wykładzin podłogowych wykazało, że te produkowane z kamienia naturalnego mają znacznie mniejszy wpływ na środowisko w czasie ich produkcji, instalacji i użytkowaniu, odmiennie niż ceramika wielkoformatowa, dywany, PCV, laminaty i parkiet. W kategorii wpływu współczynnika ocieplenia globalnego (GWP) produkcja i wykorzystanie pokryć podłogowych z wykorzystaniem płytek z kamienia naturalnego wykazuje znacznie niższe ekwiwalenty CO2 niż produkcja i stosowanie innych materiałów.
Oto kilka przykładów porównań emisji CO2 (kamień naturalny z Finlandii): kliknij obok na szarym tle… >
KTO PROWADZI BADANIA EPD?
W wielu krajach pracują uznane podmioty badawcze, które posiadają wiedzę specjalistyczną do prowadzenia tych badań, a ich certyfikaty powinny być uznawane na arenie międzynarodowej.
PODSUMOWUJĄC, DLACZEGO KAMIEŃ NATURALNY?
1. Do tworzenia kamienia naturalnego nie jest potrzebna żadna energia, proces ten ewoluował przez miliony lat.
2. Jest to produkt wielokrotnego użytku.
3. Przez wieki wykazywał swoją trwałość.
4. W kamieniu naturalnym nie ma zanieczyszczeń, jest to materiał obojętny dla środowiska i można go łatwo włączyć do naturalnego cyklu materiałowego.
5. Kamień naturalny nie zawiera szkodliwych substancji.
6. Jest ognioodporny.
7. W procesie produkcji stosowany jest recykling wody.
8. Zielony program ochrony środowiska jest obecnie obowiązkowy w większości krajów, zanim firmy wydobywcze uzyskają licencję na wydobyciekamienia naturalnego.
9. W procesie produkcji występuje niska emisja CO2.
KILKA PRZYDATNYCH LINKÓW
German Stone Association (DNV) https://www.natursteinverband.de/fileadmin/user_upload/Nachhaltigkeitsstudie/Bodenbel%C3%A4ge/Studie-Englisch-Nachhaltigkeit-Boden-web.pdf
KIVI (Finish Stone Association) report - https://kivi.info/kivi-ry/kivi-stone-from-finland
Metsims Consulting - https://metsims.com
Silkar study - https://Silkarstone.com/documents/safe-and-green-buildings
WONASA video on Polycor- https://youtu.be/Gwn8XGTLU4c
WONASA Seminar on Sustainability Video - https://youtu.be/uIfJ7gq8kfg
Cluster de Granito - https://www.piedra.online/publicaciones/dap-revestimientos-de-granito
W celu opracowania tego przewodnika skonsultowano się z wieloma źródłami i osobami. W szczególności nasze podziękowania kierujemy do pana Hudai Kara, pana Daniela Bruma, Ralpha Morgana oraz do organizacji takich jak Niemieckie Stowarzyszenie Kamieniarskie (DNA) i Fińskie Stowarzyszenie Kamieniarskie (KIVI).
